Toon en Snieklaas: een leven lang haat-liefde

Een lullig stelletje

Hoe triester de herinneringen, hoe harder het publiek moest lachen. Maar wist u dat Toon Hermans echt een hekel had aan Sinterklaas en zijn knecht? In het boek Overdrijvende Wolkenvelden noemt hij Zwarte Piet onomwonden (en terugkijkend redelijk profetisch) een verzinsel uit de tijd toen "zwarte mensen nog onder de heerschappij van de blanken stonden. Ik heb niets tegen die heilige man uit Spanje. Hij deed mooi werk voor arme kinderen, maar die Sinterklaas en die Pietermanknecht uit onze tijd, dat vind ik een lullig stelletje. Wij hebben dan onmiddellijk ter verdediging het woord traditie bij de hand, omdat we vooral de commercie die erachter steekt, willen verdoezelen, maar wat mij betreft kunnen die twee worden opgedoekt. Dat volwassen mensen zich een lange witte baard aanplakken en een spitse muts op hun kop zetten, zich in een soepjurk hijsen en dan kleine kinderen voor de gek houden, dat wil d’r bij mij niet in. Elkaar op 6 december wat cadeautjes geven, vind ik best, maar daar heb je die twee gekken niet voor nodig."

Soms voelde Toon zich zelf een beetje Sinterklaas. "De kinderen wachten op me, en ik ga pepernoten zingen, en handenvol grapjes de zaal insmijten. Ik maak er een bonte strooiavond van..." schreef hij in Levensboek, als beschouwing bij een herinnering aan zijn kindertijd, toen hij zich wel eens verkleedde als Sint.

"Ik vond het gezellig om op winteravonden, vooral in december, de zogenaamde cadeautjesmaand, vanuit dat raam beneden in de straat de mensen te zien winkelen. Ik kon urenlang zitten kijken naar die beweeglijkheid van al die mensen vanuit mijn hoge raam. In de dagen van ‘Zie de maan schijnt door de bomen’, ik was zowat tien jaar, heb ik mijzelf verkleed als sinterklaas. Ik was een schriel mager sintje, en ben zonder knecht in mijn heilige eentje  verkleed aan het hoge raam gaan zitten op de vooravond van het feest. Ik had een mijter gemaakt van karton. Nou, mijter is wat veel gezegd, het was alleen de voorkant, de achterkant deed er niet toe, die kon je aan de voorkant niet zien omdat ik vrijwel onbeweeglijk aan het raam op een stoel zat. Van mijn moeder had ik wat plukken witte watten gekregen, waarvan ik twee kleintjes op mijn wenkbrauwen plakte, en de rest plakte ik onder mijn neus en op mijn kin. Ik weet nog dat ik een brilletje van mijn Bonmama ophad, en rond mijn schouders had ik een wit laken gedrapeerd. Ik had de handschoenen van tante Fieneke aan en in mijn rechterhand de wandelstok van mijn vader, die moest de staf voorstellen. Die was dan wel niet van goud, maar had een echte zilveren kruk. De heer en mevrouw De Jong waren die avond niet thuis, dus ik kon er ongestoord mijn eerste sinterklaasshow opvoeren. Minstens twee uur heb ik aan het hoge raam zitten te wuiven naar de kinderen die beneden op straat stonden. Ik vond het een prachtig gezicht als tussen de winkelende massa mensen liepen die hun kinderen optilden en naar boven wezen: ‘Kijk eens, daar boven zit sinterklaas’. Toen mijnheer en mevrouw thuiskwamen zat ik er nog. Zij zagen onmiddellijk de ernst waarmee ik mijn rol speelde. Ik hoor haar nog zeggen: ‘Kijk eens, daar zit sinterklaas. Dat is een verrassing...’ Of dit al de voortekenen waren van mijn liefde voor het theater, ik weet het niet. Toch heb ik vele jaren later in Carré als ik mij zat te schminken en ik door de luidsprekers het geroezemoes van de mensen in de zaal hoorde, wel eens gedacht: ik ben Sinterklaas."